Doğum kontrol iğneleri, istenmeyen gebelikleri önlemek için kullanılan hormonal yöntemlerdir ve Türkiye’de hem 3 aylık korunma iğnesi hem de 1 aylık korunma iğnesi sıkça tercih edilmektedir. Bu makalede, kullanıcıların sıkça sorduğu sorulara yanıt olarak, bu iğnelerin fiyatları, yan etkileri, zararları, koruma süreleri ve nasıl çalıştıkları gibi konuları kapsamlı bir şekilde ele alacağız.
Doğum Kontrol İğneleri Nedir ve Nasıl Çalışır?
Doğum kontrol iğneleri, kas içine enjekte edilen ve gebelikten koruma sağlayan hormonal bir yöntemdir. İçerdikleri hormonlar sayesinde yumurtlamayı baskılar, rahim ağzındaki mukusu kalınlaştırarak spermin geçişini zorlaştırır ve rahim iç tabakasını incelterek gebeliği önler. İki temel türü vardır:
- 3 Aylık Korunma İğnesi (Depo Provera): Sadece progesteron hormonu içerir ve her 3 ayda bir uygulanır.
- 1 Aylık Korunma İğnesi: Östrojen ve progesteron hormonlarını içerir, her ay düzenli olarak yapılır.
3 Aylık Korunma İğnesi (Depo Provera)
Nasıl Çalışır?
3 aylık iğne, Depo Provera adıyla bilinir ve yalnızca progesteron içerir. Yumurtlamayı durdurur, rahim iç tabakasını inceltir ve mukusu kalınlaştırarak gebelik olasılığını ortadan kaldırır.
Etkililik Oranı
Düzenli olarak her 3 ayda bir yapıldığında, bu iğne %99’un üzerinde koruma sağlar. Haplara kıyasla unutma riski olmadığından oldukça güvenilirdir.
Ne Zaman Korumaya Başlar?
- Adetin ilk 5 günü içinde yapılırsa hemen koruma sağlar.
- Başka bir günde yapılırsa, ilk 7 gün ek bir korunma yöntemi (örneğin prezervatif) kullanılması önerilir.
Ne Zaman Yapılır?
İğne, genellikle adetin ilk günlerinde yapılır. Ancak doktor önerisiyle farklı bir zamanda da uygulanabilir; bu durumda ek korunma gerekebilir.
Yan Etkileri
3 aylık iğnenin yan etkileri şunlardır:
- Adet düzensizlikleri: Ara kanamalar, lekelenmeler veya adet kesilmesi (amenore).
- Kilo alımı: Hormonal değişiklikler nedeniyle bazı kadınlarda kilo artışı görülebilir.
- Baş ağrısı ve baş dönmesi: Yaygın bir yan etkidir.
- Ruh hali değişiklikleri: Duygusal dalgalanmalar veya depresyon belirtileri.
- Kemik yoğunluğunda azalma: Uzun süreli kullanımda geçici bir etki olabilir.
Zararları
Uzun süreli kullanımda kemik yoğunluğunda azalma gibi riskler olsa da, iğne bırakıldığında bu durum genellikle düzelir. Şiddetli yan etkiler nadir olup doktora danışılmalıdır.
3 Aylık İğne ile Hamile Kalanlar
Doğru kullanıldığında hamilelik riski %1’in altındadır. Ancak iğnenin zamanında yapılmaması durumunda koruma azalabilir. İğne bırakıldıktan sonra doğurganlık 6-12 ay içinde geri döner.
Fiyatı
2024 itibarıyla Depo Provera eczanelerde 74,90 TL civarındadır. Fiyatlar geçmişte artış göstermiştir; örneğin 2020’de 12,90 TL iken 2024’te bu seviyeye ulaşmıştır. 2025’te ise 105,90 TL olması bekleniyor.
Kullananların Yorumları
Bazı kullanıcılar adet düzensizliklerinden şikayet ederken, diğerleri kullanım kolaylığı ve adet ağrılarının azalmasından memnun olduğunu belirtmektedir.
1 Aylık Korunma İğnesi
Nasıl Çalışır?
1 aylık iğne, östrojen ve progesteron içerir ve yumurtlamayı baskılayarak gebeliği önler. Doğum kontrol haplarına benzer bir mekanizmaya sahiptir.
Etkililik Oranı
Her ay düzenli yapıldığında %99’un üzerinde koruma sağlar. Ancak zamanında uygulanmazsa etkinlik düşebilir.
Ne Zaman Korumaya Başlar?
- Adetin ilk 5 günü içinde yapılırsa hemen koruma sağlar.
- Farklı bir günde yapılırsa, ilk 7 gün ek korunma önerilir.
Yan Etkileri
- Adet düzensizlikleri: Ara kanamalar veya lekelenmeler, ancak 3 aylık iğneye göre daha az.
- Kilo alımı: Hormonal etkilerle mümkün.
- Baş ağrısı ve mide bulantısı: İlk aylarda sık görülebilir.
- Memelerde hassasiyet: Hormonların etkisiyle ortaya çıkabilir.
Fiyatı
2024’te 1 aylık iğne 32 TL ile 300 TL arasında değişmektedir (marka ve eczaneye göre). 2022’de fiyatlar daha düşük olup yaklaşık 25-250 TL arasındaydı.
Doğum Kontrol İğneleri ile Hamilelik Riski
Her iki iğne de doğru kullanıldığında son derece etkilidir. Ancak:
- 3 aylık iğne: Zamanında yapılmazsa koruma azalır.
- 1 aylık iğne: Aylık uygulama unutulursa risk artar. İğne bırakıldığında doğurganlık birkaç ay gecikebilir, bu da hamilelik planlayanlar için dikkate alınmalıdır.
Avantajlar ve Dezavantajlar
Avantajlar
- Yüksek etkinlik: %99’un üzerinde koruma.
- Kolaylık: Günlük hatırlama gerektirmez.
- Adet düzenine etkisi: Ağrıları ve kanamayı azaltabilir.
Dezavantajlar
- Yan etkiler: Adet düzensizlikleri ve kilo alımı gibi.
- Düzenli uygulama: Zamanında yapılmazsa etkinlik düşer.
- Enfeksiyon koruması yok: Cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı koruma sağlamaz.
Sonuç
3 aylık korunma iğnesi ve 1 aylık korunma iğnesi, gebelikten korunmak için etkili seçeneklerdir. 3 aylık iğne (Depo Provera) 2024’te 74,90 TL, 1 aylık iğne ise 32-300 TL arasında satılmaktadır. Yan etkiler kişiden kişiye değişse de, genellikle hafif ve geçicidir. Her iki yöntem de %99’un üzerinde koruma sağlar, ancak doğru zamanda uygulanmaları kritiktir. Hamilelik riski çok düşüktür, ancak iğne bırakıldığında doğurganlık hemen geri dönmeyebilir. Bu yöntemi düşünüyorsanız, yan etkiler ve kişisel sağlık durumunuz için bir doktora danışmanız önemlidir.
Not: Bu makale bilgilendirme amaçlıdır ve tıbbi tavsiye yerine geçmez. Detaylı bilgi için sağlık uzmanına başvurun.